deeltjesbron

Een deeltjesbron is een apparaat of proces dat de uitstoot van deeltjes mogelijk maakt. Het kan subatomaire deeltjes zoals elektronen, protonen of ionen genereren, maar ook fotonen. De bron levert deeltjes met kenmerkende eigenschappen zoals het type, de energie en de emissiesnelheid, en kan zo gericht of verspreid zijn.

Typen deeltjesbronnen bestaan: radioactieve bronnen die via verval straling uitzenden (bijv. alfa-, bèta- of gammastraling); ionenbronnen en elektronenguns die elektronen of ionen produceren voor onderzoek of materiaalbehandeling; en bronnen in deeltjesversnellingsapparatuur zoals proton- of ionenbronnen die partikelbundels leveren met hoge energie. Er bestaan ook fotonbronnen zoals lasers en synchrotronen die zeer geavanceerde stralingsbundels leveren.

Belangrijke kenmerken zijn onder meer het soort deeltjes, hun energie, de flux (aantal deeltjes per tijdseenheid) en de richting (isotrope of gefocuste straling). Voor metingen en veiligheid geldt dat bronnen vaak worden afgeschermd en gecontroleerd, met monitoring en kwaliteitscontrole.

Toepassingen: in de kern- en deeltjesfysica voor experimenten en detectorcalibratie; in de geneeskunde bij radiotherapie en positron-emissietomografie; in de industrie bij ionimplantatie en materiaalonderzoek.

Veiligheid en regelgeving: het gebruik van deeltjesbronnen vereist vaak vergunningen, stralingsmonitoring, afvalbeheer en training voor personeel.