coniciteit

Coniciteit is een meetkundige eigenschap die aangeeft in welke mate een cilindrisch of conisch oppervlak afwijkt van een ideaal conisch oppervlak. Het begrip wordt in verschillende vakgebieden gebruikt, zoals geometrische toleranties, metrologie en mechanische engineering.

In tolerantiecontext verwijst coniciteit naar de afwijking van een oppervlak ten opzichte van een ideaal conisch oppervlak, gedefinieerd door een denkbeeldige as en een apex. De afwijking wordt gemeten langs de lengteas en uitgedrukt als de maximale afstand tussen de werkelijke oppervlakte en het ideale conische oppervlak binnen de gewenste lengterichting. Coniciteit vormt een vormtolerantie en staat los van andere toleranties zoals coaxialiteit of rechtlijnigheid.

In de praktijk wordt coniciteit ook gebruikt om de taper (aflopende doorsnede) van cilindrische delen te beschrijven, zoals gaten of assen. Hier is coniciteit vaak gelijk aan de mate van tapering: de diameter verandert lineair over de lengte. De coniciteit kan worden uitgedrukt als het verschil tussen de grootste en kleinste diameter gedeeld door de lengte, of als een tracering van afwijking per lengte-eenheid (bijv. µm per meter). Een kleinere coniciteit duidt op weinig tapering, een grotere op een duidelijk aanwezige taper.

Meetmethoden omvatten het opnemen van diameters op meerdere posities langs de as en het toepassen van lineaire regressie om de taper te bepalen. Bij tolerantietoepassing moet coniciteit worden beoordeeld naast overige vorm- en positioneringstoleranties zoals rondheid, cilindriciteit en rechtlijnigheid.