chromosoomtheorie

De chromosoomtheorie is een fundamenteel principe in de genetica dat stelt dat erfelijke informatie, in de vorm van genen, op chromosomen is georganiseerd en dat de verdeling en doorgegeven combinatie van deze chromosomen tijdens meiose de basis vormen voor Mendeliaanse overerving.

Historisch gezien ontwikkelden Theodor Boveri en Walter Sutton onafhankelijk van elkaar aan het begin van de twintigste eeuw een theorie die Mendels wetten koppelde aan het gedrag van chromosomen tijdens meiose. Hun bevindingen toonden aan dat chromosomen in parelstructuren worden verdeeld en dat deze verdeling overeenkomt met de overerving van eigenschappen.

Een cruciaal aanvullend bewijs kwam van experimenten met Drosophila melanogaster door Thomas Hunt Morgan en zijn groep, die X-chromosomale overerving en de rol van recombinatie toonden bij het verschuiven van genen langs een chromosoom. Zo werd duidelijk dat genen op hetzelfde chromosoom gekoppeld kunnen overerven en dat recombinatie deze koppeling kan doorbreken.

Kernprincipes van de theorie zijn: een gen bevindt zich op een chromosoom; chromosomen worden tijdens meiose gescheiden en geassocieerd volgens Mendeliaanse wetten; de mate van onafhankelijke overerving hangt samen met koppeling en recombinatie. Dit leidde tot het idee van genloci en koppelingsgroepen, en tot het beginsel van genkaarten op basis van recombinatiefrequenties.

Invloed en latere ontwikkelingen: de chromosoomtheorie vormt de basis van de moderne genetica. Ze verklaart onder meer sexuele differentiatie en chromosomale afwijkingen zoals monosomie en trisomie. Met verdere ontdekkingen werd DNA erkend als drager van erfelijke informatie en werd bekend dat ook mitochondriaal en chloroplastaal DNA een rol spelen in overerving. Cytogenetica en moleculaire genetica bouwden hierop voort.