celmembraandichtheid

Celmembraandichtheid is een term die de mate beschrijft waarin de celmembraan is gevuld met moleculen en hoe dicht deze bestanddelen op elkaar zitten. In feite kan het verwijzen naar de massa-dichtheid van de membraanlaag (massa per oppervlakte-eenheid) en naar de moleculaire dichtheid of crowding van lipiden, cholesterol en membraaneiwitten die de plasmamembraan vormen. Deze dichtheid varieert tussen verschillende membranen in de cel en tussen celtypen, en heeft invloed op fysieke eigenschappen zoals stijfheid, vervormbaarheid en permeabiliteit, evenals op biochemische processen zoals signaaltransductie en receptorbeschikbaarheid.

De celmembraan bestaat uit een fosfolipide bilayer met cholesterol en een variërend aandeel membraaneiwitten en glycolipiden. Een hogere eiwit- of cholesterolconcentratie verhoogt doorgaans de moleculaire dichtheid en kan de diffusie van lipiden en proteïnen langs het membraan verminderen. Dichtheidsgraad speelt ook een rol bij ruimtelijke organisatie, zoals de vorming van microdomeinen of lipidrafts en bij membraankromming die betrokken is bij endocytose en exocytose.

Metingen van celmembraandichtheid gebeuren met verschillende technieken, waaronder fluorescentie- en FRAP-analyses om eiwitmobiliteit te toetsen, AFM voor mechanische eigenschappen, en imagingtechnieken die electron- of röntgen-dichtheid kwantificeren. Verdere kwantificering gebeurt via membrane fractionering en massaspectrometrie van membraancomponenten.

Zie ook: plasmamembraan, lipiden, proteïnen, lipidraft, membraanfluiditeit, FRAP, AFM.