burgersinitiatief

Burgersinitiatief is een participatief democratisch instrument waarmee bewoners of kiesgerechtigden een voorstel voor wet- of beleidsbepaling aan de orde kunnen stellen bij een wetgevende of uitvoerende instantie, mits aan bepaalde formele vereisten is voldaan. Het doel is directe burgerinspraak, betrokkenheid bij beleidsvorming en het stimuleren van debat. Het begrip wordt in verschillende landen toegepast, vaak met lokale varianten; nationale implementaties verschillen per rechtsgebied.

In een typisch systeem moet een burgersinitiatief een duidelijke tekst bevatten en binnen de bevoegdheid van de beoogde instantie vallen. Daarnaast geldt meestal een verzameltermijn en een drempel aan ondersteunde handtekeningen die door kiesgerechtigden moeten worden verzameld. De hoogte van de drempel, de groep handtekeninggevers en de formele procedure verschillen per jurisdictie.

Zodra de drempel is gehaald, wordt het voorstel aan de gekozen instantie voorgelegd. De uitkomst kan zijn dat de raad of het parlement het voorstel overneemt en uitvoert, het afwijst, of om nadere onderzoeken vraagt. In veel systemen is het initiatief niet-bindend; het dient vooral om richting te geven aan beleid en de debatcyclus te stimuleren. Soms kan een burgersinitiatief leiden tot een referendum of consultatie, maar dit hangt af van de lokale of nationale wetgeving.

Beperkingen en kritiek omvatten de vereiste om grote aantallen handtekeningen te verzamelen, risico’s van misbruik, en zorgen over representativiteit en deskundigheid bij complexe beleidsvraagstukken. Zie ook: burgersinitiatief (algemeen), participatieve democratie, referendum, lokale democratie.