bewustzijnsstoornissen

Bewustzijnsstoornissen verwijzen naar aandoeningen waarbij bewustzijn, waakzaamheid en oriëntatie verstoord zijn, wat leidt tot verminderd interactie met de omgeving. Ze bestaan uit een spectrum met delirium (delier), stupor, coma, vegetatieve toestand en minimale bewustzijnstoestand (MCS). Delirium is een acuut, vaak fluctuërend verlies van oriëntatie en aandacht; coma is een diep verlies van bewustzijn; vegetatieve toestand is wakefulness zonder doelbewuste communicatie; MCS toont minimale tekenen van bewustzijn.

Oorzaken en mechanisme: uiteenlopende oorzaken: neurologisch (hersenbloeding, beroerte, hoofdletsel, encefalitis), metabolisch/toxisch (hypoxie, hypoglykemie, nier- of leverfalen, intoxicaties), infectieus of inflammatoir, of na chirurgische ingrepen. Het onderliggend mechanisme betreft vaak verstoring van het reticulaire activating system en de thalamocortical netwerken, of diffuse hersenschade.

Diagnose: beoordeling door klinische observatie (arousal, aandacht, oriëntatie) en gestandaardiseerde scores zoals de Glasgow Coma Scale; aanvullend neurologisch onderzoek, beeldvorming (CT/MRI), EEG en bloed- en metabole onderzoeken om oorzaak vast te stellen en andere aandoeningen uit te sluiten.

Behandeling en prognose: behandeling is gericht op het behandelen van de onderliggende oorzaak en het ondersteunen van vitale functies (luchtweg, ademhaling, circulatie) en neurologische revalidatie. Delirium-management omvat omgevings- en medicamenteuze interventies waar nodig. De prognose varieert sterk: afhankelijk van etiologie, leeftijd en comorbiditeiten.

Preventie en beleid: vroeg signaleren, pijn- en slaapregulatie, mobilisatie en minimaliseren van middelen die bewustzijn beïnvloeden, verbeteren de uitkomst. Voorlichting aan familie en nazorg zijn belangrijke onderdelen van beleid.