archipelstaten

Een archipelstaat is een staat die geheel of grotendeels uit een archipel (een groep eilanden) bestaat. In het internationaal recht verwijst de term vooral naar staten waarvan het grondgebied grotendeels uit eilanden en wateren daartussen bestaat. Het concept is vooral betekenisvol in de context van zee- en maritiem recht, omdat archipelagische kenmerken de manier bepalen waarop wateren, navigatie en hulpbronnen worden beheerd.

De juridische basis ligt bij UNCLOS (de Verenigde Naties-Conventie inzake het Recht van de Zee) van 1982. Een archipelstaat mag archipelbaselines vaststellen die de buitenste eilanden met elkaar verbinden en zo een omvattende zone archipelwateren aanduiden. Deze wateren vallen in beginsel onder de soevereiniteit van de staat; buitenlandse schepen krijgen in beperkte mate toegang via archipelagische zeewegen, die speciaal zijn aangewezen voor internationaal verkeer. Binnen de archipel zijn navigatieregels en jurisdictie streng; voor visserij en zeebodemreservaten kan de staat eigen regels opleggen, met internationaal erkende vrijheid van scheepvaart langs de aangewezen routes waar relevant.

Bekende voorbeelden van archipelstaten zijn Indonesië en de Filipijnen, die archipelbaselines en archipelwateren en bijbehorende maritieme zones toepassen voor handel, veiligheid en milieubeheer. Andere landen met grote archipels worden soms als archipelachtig beschouwd, maar UNCLOS formaliseert de status als archipelstaat expliciet.

Samengevat vormen archipelstaten een specifieke categorie binnen het internationaal recht die de maritieme dominantie en verantwoordelijkheden van eilandgroepen regelt.

---