amfetamin

Amfetamin is een synthetische stimulant uit de fenethylamineklasse die het centraal zenuwstelsel stimuleert. Het werd in 1887 gesynthetiseerd door de Roemeense chemicus Lazăr Edeleanu. Het bestaat meestal als een racemaat van de dextro- en levo-enantiomeren, waarbij de dextravorm het meest actief is.

Medisch gebruik: Amfetamin wordt in sommige landen op recept voorgeschreven voor de behandeling van ADHD en narcolepsie. Daarnaast is het historisch gebruikt als middel tegen obesitas en, minder vaak, voor resistieve depressie. Door het potentieel voor misbruik en afhankelijkheid is het huidige gebruik streng gereguleerd.

Werkingsmechanisme: Amfetamin werkt door bevordering van afgifte van monoaminen en door interactie met monoamine-transporters. Het verhoogt vooral de afgifte van dopamine en noradrenaline in de synaps, met minder uitgesproken effecten op serotonine, wat leidt tot verhoogde alertheid, aandacht en energie, maar ook tot hogere hartslag en bloeddruk.

Effecten en risico’s: Therapeutisch kan amfetamin de aandacht en vermoeidheid verbeteren. Bij misbruik kunnen euforie, verhoogde energie en verminderde eetlust optreden; bij hogere doseringen kunnen angst, paranoia, psychose, tachycardie en hypertensie ontstaan. Langdurig misbruik kan tolerantie, afhankelijkheid en onthoudingsverschijnselen veroorzaken.

Juridische status en veiligheid: Amfetamin is in veel landen een gecontroleerde stof en wordt alleen op recept verstrekt. Het misbruik- en afhankelijkheidsrisico wordt serieus genomen; gebruik tijdens zwangerschap en bij bepaalde medische aandoeningen wordt ontraden. Medicatie dient altijd onder medisch toezicht te worden gebruikt.