afschrikkingsbeleid

Afschrikkingbeleid is een veiligheidsstrategie die gericht is op het voorkomen van agressie door de geloofwaardige dreiging van tegenmaatregelen met zware kosten, of door garanties aan bondgenoten. Het idee is dat een potentiële agressor afziet van een aanval omdat de nadelen – zoals wraak, sancties of militaire tegenmaatregelen – groter zijn dan de baten van agressie.

De kernmechanismen zijn: capaciteit en paraatheid om de dreiging geloofwaardig te maken; geloofwaardigheid van de dreiging en van de belangen die verdedigd worden; en duidelijke communicatie van grenzen en mogelijke consequenties. Afschrikking kan worden gerealiseerd door afschrikking door straf (dreiging van punitive maatregelen bij escalatie), door afschrikking door ontzegging (het voorkomen dat de tegenstander een succes kan boeken via verdedigingsmaatregelen), en door extended deterrence (ondersteuning en garanties van bescherming voor bondgenoten).

Historisch gezien vormden nucleaire en conventionele afschrikking tijdens de Koude Oorlog de kern van de NAVO- en Warschaupact-strategieën. Het concept is verder uitgewerkt door denkers zoals Thomas Schelling en Bernard Brodie. In hedendaags beleid kan afschrikking ook worden toegepast op extended deterrence en op maatregelen tegen statelijke en niet-statelijke dreigingen binnen internationale orde.

Toepassingsdomeinen omvatten kernwapenbeleid en conventionele militaire planning, maar ook civiele veiligheid en terrorismebestrijding, waar dreiging met straf of hoge kosten misdragingen moet afhouden.

Kritiek en beperkingen betreffen de afhankelijkheid van geloofwaardigheid en communicatie, het risico op misinterpretaties en escalatie, en de mogelijkheid van wapenwedlopen of veiligheidsdilemma’s. Ethiek, legaliteit en stabiliteitsdynamiek spelen eveneens een rol.