Zekerheidsdiensten

Zekerheidsdiensten zijn overheidsinstellingen die belast zijn met het beschermen van nationale veiligheid, openbare orde en kritieke belangen. Ze verzamelen en analyseren informatie, voeren risico-analyses uit en nemen maatregelen om dreigingen te voorkomen, te ondermijnen of te beperken. De werkzaamheden vinden doorgaans plaats binnen een juridisch kader en onder toezicht, zodat democratische rechten gewaarborgd blijven.

Zekerheidsdiensten onderscheiden zich van algemene wetshandhaving door een focus op intelligence en preventie op lange termijn, in combinatie met operationele capaciteiten. Typische taken zijn contraspionage, terrorismebestrijding, bestrijding van radicalisering, cyberveiligheid, bescherming van vitale infrastructuur en crisisbeheersing.

Binnen een land bestaan meestal verschillende typen diensten: binnenlandse of buitenlandse/militaire intelligence, en gespecialiseerde operationele eenheden binnen politie of krijgsmacht. In Nederland zijn de voornaamste organisaties de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). De Nationale Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) geeft coördinatie en adviezen over dreigingsniveaus en crisisrespons. De Commissies van Toezicht op Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) houden toezicht op de AIVD en MIVD en zijn verantwoording verschuldigd aan het parlement.

Zekerheidsdiensten opereren binnen een internationaal kader en werken samen met vergelijkbare organisaties in andere landen. Ze streven naar een balans tussen veiligheid en privacy en vallen onder strikte wetgeving en parlementaire controles, zoals de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (Wiv) of soortgelijke regelingen.