Vooruitlopen

Vooruitlopen is een Nederlands werkwoord met twee hoofdbetekenissen: een letterlijke, fysieke betekenis van vooruit bewegen of lopen voor de rest uit de groep, en een figuurlijke betekenis van anticiperen of vooruitlopen op wat nog niet gebeurd is.

Fysieke betekenis: iemand loopt daadwerkelijk vooruit ten opzichte van anderen of ten opzichte van een vast pad. Voorbeelden zijn: “Het kind liep vooruit naar huis” of “Tijdens de stoet liepen de deelnemers voorop en liepen wat sneller.” In deze zin verwijst vooruitlopen naar ruimtelijke positie en snelheid.

Figuurlijke betekenis: vooruitlopen op de situatie of op feiten, wat wil zeggen handelen of verwachtingen hebben voordat het nodig of gerechtvaardigd is. Veelgebruikte uitdrukkingen zijn “lopen vooruit op de feiten” en “niet op de feiten vooruitlopen.” Een bekend voorbeeld is “De kosten lopen vooruit op de baten,” wat aangeeft dat de kosten sneller stijgen dan de baten. In deze betekenis kan vooruitlopen soms als kritischer of waarschuwender worden opgevat.

Etymologie en gebruik: vooruitloopt is samengesteld uit vooruit (naar voren) en lopen (wandelen). Het woord komt zowel in gesproken als geschreven taal voor en kan met verschillende preposities worden gebruikt, afhankelijk van wat er wordt vergeleken of geplaatst.

Zie ook: voorbarig handelen, anticiperen, op de feiten vooruitlopen. Vooruitlopen kan positief zijn bij gepland voortgang maar negatief wanneer het leidt tot ongegronde of te vroege conclusies.