Vijfde

Vijfde is het Nederlandse woord voor de positie in een reeks die volgt op de vierde en voorafgaat aan de zesde. Het functioneert als een ordinaal bijvoeglijk naamwoord en geeft “de vijfde” aan, zoals in de vijfde verdieping of de vijfde dag. De vorm is afgeleid van het cijfer vijf (vijf) met het suffix -de, een regelmatige vorming behalve bij de onregelmatige eerste en tweede (“eerste”, “tweede”).

Vijfde kan ook als zelfstandig naamwoord voorkomen in de betekenis van een vijfde deel, oftewel een fractie van 1/5. Bijvoorbeeld: een vijfde van het bedrag of een vijfde deel van de taart. In wiskundige en dagelijkse taal wordt dit gebruik vaak voor “een vijfde” of “het vijfde deel” gehanteerd.

In de muziek kan naar de vijfde verwezen worden als het interval van een kwint. Hoewel de gebruikelijke term voor dit interval in het Nederlands meestal “kwint” of “perfecte kwint” is, kan men in informele of historische context ook de uitdrukking “vijfde” tegenkomen.

Andere betekenissen zijn onder meer vaste uitdrukkingen zoals vijfde kolom, verwijzend naar een groep binnen een organisatie die als vijanddienst werkt. De uitdrukking heeft historische wortels in strijd- en spionagegeschiedenissen en wordt nog steeds in bredere zin gebruikt.

Zie ook: eerste, tweede, derde, vierde, zesde. Vijfde verschijnt in uiteenlopende domeinen zoals datumplanning, onderwijs (als ordinal nummer), wiskunde en cultuur, en heeft in het dagelijks taalgebruik een duidelijke, gebruikelijke betekenis van volgorde en fractie.

---