Tijdsvormen

Tijdsvormen, of tijdsleutels van werkwoorden, geven aan wanneer een handeling gebeurt, is of is voltooid. In het Nederlands worden de belangrijkste tijdsvormen onderscheiden als tegenwoordige tijd, verleden tijd en de voltooide en onvoltooide varianten daarvan, plus vormen voor de toekomst. De taal gebruikt vaak hulpwerkwoorden om de juiste tijd uit te drukken, waardoor de vormen per werkwoord kunnen variëren.

Tegenwoordige tijd: de handelwijze in het heden. Voorbeelden: ik loop, wij werken. Verleden tijd (onvoltooide tijd): acties in het verleden zonder focus op voltooiing. Voorbeelden: ik liep, wij werkten. Voltooide tijd (perfectum): een action die in het verleden is voltooid en vaak een verbinding met het heden heeft. Voorbeelden: ik ben gelopen, ik heb gewerkt. Verleden voltooide tijd (pluperfectum): een eerdere handeling ten opzichte van een andere verleden gebeurtenis. Voorbeelden: ik had gelopen, ik had gewerkt.

Toekomende tijd (futurum): acties in de toekomst. Voorbeelden: ik zal lopen, wij zullen werken. Ook kan men dichtbij de toekomst met gaan + infinitief uitdrukken: ik ga werken. Futurum exactum (toekomende voltooide tijd): een toekomstige handeling die tegen een bepaald moment voltooid zal zijn. Voorbeelden: ik zal hebben gewerkt, hij zal hebben gewoond.

Opvallend is dat het Nederlands veel perifrastische (met hulpwerkwoorden) vormen gebruikt in plaats van aparte verbale uitgangen. De keuze van het hulpwerkwoord (hebben, zijn, gaan, zullen) hangt af van het hoofdwerkwoord en de context.