Systeemfalen

Systeemfalen is het falen van een complex systeem om de beoogde functies te vervullen, met mogelijk verstoring van processen, veiligheidsrisico’s en financiële schade. Het begrip wordt toegepast op zowel fysieke systemen (mechanisch, elektronisch, elektrisch) als op digitale en gecombineerde systemen (embedded software, netwerken, cyber- en operationele technologie). In veel gevallen ontstaat een systeemfalen door een combinatie van factoren die elkaar versterken.

Oorzaken van systeemfalen zijn onder meer hardwarefouten (slijtage, vervuiling, losse verbindingen, componentuitval), softwarefouten (bugs, incompatibiliteit, geheugenlekken), menselijke fouten (invoerfouten, misconfiguraties), procedurefouten en organisatorische factoren (onderhoudsgeschiedenis, gebrek aan training), en omgevingsfactoren (temperatuur, trillingen, vibro-arme/vibratie). In complexe systemen kan een fout leiden tot cascades of single-point failures, waarbij de initiële fout sneller verspreidt naar meerdere subsystemen.

De gevolgen van een systeemfalen kunnen operationele onderbrekingen, veiligheidsrisico’s, milieueffecten, reputatieschade en financiële verliezen zijn. In kritieke sectoren zoals luchtvaart, olie en gas, energievoorziening en datacenters zijn de implicaties vaak groter en gevoelig voor regelgeving en aansprakelijkheid.

Detectie en respons omvatten continue monitoring, alarmering, redundantie en failover-mechanismen, back-ups en disaster recovery, en incidentrespons. Preventie richt zich op ontwerp en engineering van betrouwbaarheid en veiligheid, onderhoudsprogramma’s, testen en validatie, en gebruik van normen en raamwerken zoals FMEA/FTA, safety engineering, en branche-standaarden zoals IEC 61508 en ISO 26262.