Seksgebonden

Seksgebonden is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat verwijst naar iets dat bepaald of beïnvloed wordt door seks of seksualiteit. Het woord is opgebouwd uit seks (seksualiteit) en gebonden (verbonden, bepaald). In dagelijks taalgebruik en in sociale wetenschappen wordt het gebruikt om aan te geven dat normen, gedragingen, beleidsmaatregelen of verwachtingen worden gevormd door seksuele factoren.

In de wetenschappelijke literatuur onderscheidt seksgebonden vaak van gerelateerde termen zoals geslachtsgebonden. Geslachtsgebonden wordt in genetische contexten meestal vertaald als sex-linked en duidt op kenmerken die direct aan het seksechromosomenstelsel gerelateerd zijn, terwijl seksgebonden in bredere, sociaal-culturele zin kan verwijzen naar hoe seksualiteit invloed heeft op ervaringen, percepties of regels, los van biologische geslachtskenmerken.

Seksgebonden verschijnselen komen voor in diverse contexten, zoals normen en verwachtingen (seksgebonden normen), beeldvorming en stereotypen (seksgebonden stereotypes), gezondheidscommunicatie en beleid (seksgebonden aspecten van preventie of toegang tot zorg). Het begrip wordt vaak gebruikt in sociologische, antropologische en gender- en mensenrechtendiscoursen om te benadrukken dat seksuele factoren mede beslissen hoe situaties eruitzien, wie welke kansen krijgt en welke beperkingen er bestaan.

Let op de nuances: seksgebonden is een vrij informele term die in sommige contexten vervangen kan worden door preciezere uitdrukkingen zoals seksgerelateerd, seksueel beïnvloed of seksueel bepaald. In Engels wordt het meestal vertaald als sex-related of sex-dependent.