Referentiemiddelen

Referentiemiddelen zijn de middelen die in taal worden gebruikt om naar een entiteit te verwijzen. In de taalkunde en taalbeschrijving worden ze bestudeerd als factoren die de coherentie en interpretatie van een tekst of gesprek versterken. Ze helpen de luisteraar of lezer te begrijpen welke entiteit wordt bedoeld en hoe deze entiteit zich verhoudt tot wat eerder of later wordt genoemd.

De belangrijkste categorieën van referentiemiddelen omvatten onder andere:

- Pronominale referentiemiddelen: persoonlijk voornaamwoorden (hij, zij, het), bezittelijke voornaamwoorden (zijn, haar) en reflexieve vormen (zichzelf). Deze verwijzen terug naar eerder genoemde of aangewezen entiteiten.

- Determinatieve en demonstratieve referentiemiddelen: bepaalde lidwoorden (de, het) en aanwijzende voornaamwoorden/determiners (dit, dat, deze, die) die definiteness en nabijheid aangeven.

- Anaphorische en kataphorische verwijzingen: verwijzingen terug naar eerder genoemd object (anafora) of vooruitwijzend naar iets wat nog genoemd moet worden (kataphora).

- Exoforische referenties: verwijzingen naar zaken buiten de tekst, ingebed in de context of de situatie (bijv. op de plek of in de kamer verwijzen met dit hier).

- Naam- en beschrijvende referenties: gebruik van eigennaam of beschrijvende NP’s met referentiële functies, vaak aangevuld met determiners of adjectieven die duidelijk maken waarnaar wordt verwezen.

Toepassingen van het begrip omvatten tekstanalyse, taalonderwijs, en computational linguistics, waar referentiemiddelen van belang zijn voor kernreferences en referentie-resolutie. Het begrip vertoont variaties tussen talen wat betreft welke middelen dominant zijn en hoe strikt ze worden toegepast.