Redukcjonistyczne

Redukcjonistyczne odnosi się do poglądów, praktyk i analiz wyrażających przekonanie, że złożone zjawiska mogą być wyjaśnione w całości przez ich elementarne składniki, prawa lub teorie niższego poziomu. Termin wywodzi się od redukcjonizmu, idei, że istniejące na wyższych poziomach opisy można sprowadzić do opisów na niższych poziomach. W filozofii nauki wyróżnia się kilka wariantów. Redukcjonizm ontologiczny utrzymuje, że rzeczywistość składa się wyłącznie z podstawowych bytów; redukjonizm epistemologiczny lub metodologiczny sugeruje, że wyjaśnienia na wyższym poziomie powinny lub mogą być uzasadniane poprzez te same prawa i mechanizmy na poziomie niższym.

W naukach przyrodniczych redukcyjnost podejść często prowadzi do tłumaczenia zjawisk chemicznych poprzez prawa fizyki lub opisu procesów biologicznych poprzez biochemię i biofizykę; w psychologii i kognitywistyce dążenie do wyjaśniania procesów poznawczych poprzez mózg bywa określane jako redukjonistyczne.

Krytycy podkreślają ograniczenia redukcjonizmu: zjawiska emergentne, które nie dają się łatwo zredukować do prostszych części; koncepcje takie jak emergencja, różnice między opisami na różnych poziomach, oraz problem wielorakiej realizowalności mogą wskazywać na ograniczenia możliwości pełnej redukcji.

Obecnie w praktyce naukowej często łączy się podejścia redukjonistyczne z holistycznymi, uznając, że zarówno poziomy niższe, jak i wyższe mają własne wartości opisowe i wyjaśniające. Redukcjonizm pozostaje narzędziem teoretycznym, ale z zastrzeżeniem, że nie wszystkie właściwości systemów są w pełni zredukowalne.