Productverlies

Productverlies is een term uit bedrijfsvoering die verwijst naar het verlies van product dat niet verkocht of gebruikt kan worden als gevolg van bederf, beschadiging, defecten, diefstal, veroudering of inefficiënties in het productie- of distributieproces. Het wordt doorgaans uitgedrukt als een percentage van de inputmaterialen of van de totale productie.

In de productie kan productverlies ontstaan door procesafval (scrap), defecten, verspilling tijdens verwerking, stilstand en nabewerking, en beschadiging tijdens verpakking. In logistiek en detailhandel kan verlies ontstaan door diefstal (shrinkage), beschadiging tijdens transport, verkeerde voorraadinschatting of veroudering van houdbare goederen.

Productverlies wordt gemeten met verschillende indicatoren, zoals scrap rate, yield, shrinkage en obsolescence rate. Een veelgebruikte methode is: productverliespercentage = (input - bruikbaar output) / input × 100. Deze berekening kan per periode of per productlijn worden toegepast om hotspots te identificeren.

Het verlies beïnvloedt de bedrijfseconomische prestaties doordat het de eenheidskosten verhoogt, de brutomarge drukt en het kapitaal hoger vastzet in onverkochte of ongebruikte voorraden. Daarnaast kan het leiden tot extra afval- en milieukosten en, bij grote verliezen, tot service- en leveringsproblemen.

Beheer en vermindering van productverlies vergt een combinatie van procesverbetering en slim voorraadbeheer. Voorbeelden zijn kwaliteitsbeheer en Six Sigma, betere planning en forecast, strengere voorraadcontroles (FIFO/FEFO), robuuste verpakking en handling, regelmatig onderhoud van apparatuur, en training van personeel. Daarnaast kunnen leverancierskwaliteit en tijdige productvernieuwing helpen om veroudering te beperken.