Platsteken

Platsteken is een traditionele grafische techniek waarbij een afbeelding wordt gereproduceerd door een ontwerp in een metalen plaat te zetten en vervolgens in te wrijven met inkt voordat papier er onder druk overheen wordt geperst. Het resultaat is een intaglio- of plaatdruk. De plaat kan worden vervaardigd met verschillende methoden, waaronder graveer (engraving), ets (etching) en verwante processen zoals aquatint en mezzotint, vaak in combinatie toegepast om lijnen en tonaliteit te creëren.

Tijdens het platsteken worden de lijnen of vlakken op de plaat in gegraveerde of geätzte groeven gezet. Na het schoonschrapen van de plaat wordt inkt op de gehele oppervlakte aangebracht en vervolgens afgenomen zodat de inkt achterblijft in de groeven. Een vochtig formaat papier wordt daartegen aangelegd en onder hoge druk door een drukpers gehaald, waardoor de inkt uit de groeven op het papier wordt overgebracht. Het resultaat kan meerdere afdrukken opleveren, waarbij de staat van de plaat en de inkt optisch effect beïnvloeden.

Historisch gezien werd platsteken breed toegepast in de Europese boekillustratie en kunstdrukken vanaf de late middeleeuwen tot in de 19e eeuw. Copper- en later zinc-platen boden hoge mate van detaillering en tonaliteit, wat platsteken tot een geliefde techniek maakte voor portretten, landschappen en decoratieve prenten. In de Nederlandse en Vlaamse printmakerstradities speelde platsteken een belangrijke rol in de productie van illustraties en reproducties vóór de komst van moderne reproductietechnieken.

Conservering en collectiebeheer richten zich op het beschermen van de plaat en het voorkomen van verkleuring of corrosie, aangezien de relatie tussen plaat en afdruk bepalend is voor de kwaliteit van de prent.