Oriëntatiebetekenis

Oriëntatiebetekenis is een term die in sommige linguïstische analyses wordt gehanteerd om het gedeelte van de betekenis van een uiting aan te duiden dat betrekking heeft op oriëntatie. Het verwijst naar hoe taal ruimtelijk, temporeel, perspectiefgericht of sociaal gepositioneerd kan zijn en zo de relatie van de spreker, het referentiekader of de gebeurtenis tot een referentiesysteem aangeeft. De term komt vooral voor in semantics, pragmatiek en discourse-analyse, en is niet in alle vakliteratuur standaard gedefinieerd.

Binnen ruimtelijke oriëntatie dragen woorden en zinsdelen richtingaanduidingen met zich mee, zoals voorzetels of voorzetsels die beweging of ligging aangeven (bijvoorbeeld naar het noorden, in de richting van de berg). Bij perspectief- of attitudionele oriëntatie geeft de betekenis vorm aan de standpunt- of informatiedeling van de spreker, bijvoorbeeld met uitdrukkingen als “naar mijn mening” of “volgens de cijfers”. Temporale oriëntatie verwijst naar tijdsbepaling en tijdsgerichtheid (zoals “binnenkort” of “in de toekomst”). Sociale oriëntatie kan aangeven tot welke groep of welke positie iemand behoort of waarmee hij zich identificeert (bijv. inclusieve vorm“wij” versus verwijzingen naar een andere groep).

Hoewel oriënatiebetekenis niet breed gestandaardiseerd is, wordt het in sommige publicaties gebruikt om verbanden tussen lexicale keuzes, context en discoursstructuur te verklaren. Onderzoekers passen methoden uit frame semantics, pragmatiek en corpusonderzoek toe om deze oriëntatie-elementen te identificeren en te vergelijken met verwante concepten zoals deixis, modality en perspectief.

---