Onweerlegbare

Onweerlegbare is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat een hoge mate van zekerheid aanduidt: het betekent irrefuutbaar, onbetwistbaar of onomstotelijk. Het wordt gebruikt om een conclusie, bewijs of feit te beschrijven waarvan wordt aangenomen dat het niet kan worden tegengesproken. In wetenschappelijke, juridische en journalistieke teksten komt het woord vaak voor wanneer men sterke bewijslast of conclusies wil aanduiden, bijvoorbeeld in uitdrukkingen als onweerlegbare bewijzen of onweerlegbaar feit.

Etymologisch is onweerlegbare opgebouwd uit het bijvoeglijk naamwoord weerlegbaar (iets dat kan worden tegengesproken) met het voorvoegsel on-, dat ontkenning aanduidt. Zo ontstaat een term die bedoeld is als negatie van weerlegbaar, maar in de praktijk wordt vaak benadrukt dat de term een hoge betrouwbaarheid impliceert. In epistemologische discussies kan er nuance bestaan: zelfs wat als onweerlegbaar wordt gepresenteerd, kan bij nader onderzoek toch bediscussieerd worden of verfijnd.

Naast onweerlegbare zijn er verwante termen zoals onbetwistbaar, onomstotelijk en onmiskenbaar. Deze woorden dragen vergelijkbare betekenis, maar verschillen in nuance en register. Gebruik is afhankelijk van context en doel: in strikt formele of juridisch getinte teksten kan onweerlegbaar krachtiger overkomen dan in wetenschappelijke publicaties, waar voorzichtigheid en verduidelijking van bewijskracht vaak geprefereerd worden.