Onverenigbaarheid

Onverenigbaarheid is de toestand waarin twee of meer zaken, rollen, overtuigingen of verplichtingen niet tegelijk kunnen bestaan zonder conflicten of tegenstrijdigheden. Het begrip wordt in uiteenlopende vakgebieden gebruikt om aan te geven dat bepaalde situaties of combinaties niet verenigbaar zijn.

De term is afgeleid van on- (niet) en verenigbaar (in overeenstemming brengbaar). In de taal en logica verwijst onverenigbaarheid naar inconsistentie: twee beweringen kunnen niet tegelijk waar zijn, of een situatie kan niet tegelijkertijd voldoen aan alle gestelde voorwaarden.

In juridische en bestuurlijke contexten wordt onverenigbaarheid vaak toegepast op functies en belangen. Een gebruikelijke formulering is dat iemand onverenigbaar is met een bepaalde functie, vanwege een conflict van belangen of verplichtingen die het onafhankelijk en onbevooroordeeld uitoefenen van die functie in de weg staan. Voorbeelden zijn een bestuurder die tegelijkertijd een belonende positie heeft bij een concurrent of een officiële die betrokken is bij een zaak waarin zij een directe persoonlijk belang heeft. Dergelijke onverenigbaarheidsregels dienen om misbruik, belangenverstrengeling en oneerlijke besluitvorming te voorkomen.

In ethiek en bedrijfsvoering komt het begrip ook voor in de context van conflicts of interest, waarin persoonlijke belangen de professionele verplichtingen kunnen ondermijnen. Oplossingen bestaan uit transparantie, afstoting of recusal (het zich terugtrekken uit een besluit), en duidelijke scheiding van verantwoordelijkheden.

Zie ook: incompatible, conflicting obligations, conflicts of interest, recusal.