Mikrobiyom

Mikrobiyom, belirli bir ortamda yaşayan mikroorganizmaların topluluğu ile bu topluluğun tüm genetik materyalini ifade eden biyolojik bir terimdir. İnsan bağlamında insan mikrobiyomu, özellikle gastrointestinal sistemde yoğunlaşan fakat deri, ağız, vajina ve diğer organları da kapsayan mikroorganizmaların tümünü içerir.

Bu topluluk, bakteri, arke, virüs ve mantar gibi mikroorganizmaları ve bunların genetik materyallerini kapsar. Mikrobiyomun bileşimi bireyler arasında genetik yatkınlık, diyet, yaşam tarzı, ilaçlar (özellikle antibiyotikler) ve çevresel faktörler tarafından belirlenir ve değişkenlik gösterir.

Mikrobiyomun işlevleri çok yönlüdür: gıdaların parçalanması ve metabolik süreçler aracılığıyla kısa zincirli yağ asitleri ile bazı vitaminlerin üretimi, konağın bağışıklık sistemiyle iletişim ve bariyer fonksiyonlarının güçlendirilmesi gibi roller üstlenir. Ayrıca mikrobiyom, hastalıkların gelişimiyle ilişkili dengesizlikler (dysbiosis) ve enfeksiyonlara karşı direnç sağlama gibi konularda etkilidir.

Gelişim süreci, doğumla başlar ve erken yaşamda anne sütü, diyet ve antibiyotik kullanımı gibi faktörlerle şekillenir. Zamanla çevresel etkiler ve yaşam tarzı değişiklikleri mikrobiyom profilini değiştirebilir.

Araştırmalarda metagenomik dizileme ve 16S rRNA analizleri gibi teknikler mikrobiyomun kompozisyonunu ve fonksiyonlarını incelemek için kullanılır. Sağlıkla ilişkili bulgular arasında obezite, diyabet, inflamatuar bağırsak hastalıkları, alerjiler ve ruh sağlığı ile bağlantılar öne sürülmektedir. Tedavi ve önlemler arasında probiyotikler, prebiyotikler, diyet müdahaleleri ve bazı durumlarda fecal mikrobiyota transplantasyonu (FMT) bulunmaktadır. Mikrobiyom bilimi, bireyselleştirilmiş tedaviler ve hastalıkların anlaşılması açısından hızla gelişen bir alandır.