Lipidów

Lipidów jest grupa związków chemicznych charakteryzujących się niską lub zmienną polarnością, co czyni je niepolarnymi lub polarnymi tylko w części swojej budowy. Ze względu na hydrofobowy charakter lipidy są słabo rozpuszczalne w wodzie, lecz rozpuszczalne w rozpuszczalnikach organicznych. Tworzą różnorodne struktury chemiczne i pełnią liczne funkcje w organizmie.

Klasy lipidów obejmują lipidy neutralne (głównie triacyloglicerole, magazyn energii w tkance tłuszczowej), fosfolipidy (budujące błony komórkowe i organelli), sfingolipidy (m.in. sfingomieliny), glikolipidy oraz sterole (najważniejszy cholesterol). Właściwości lipidu determinują ich rolę w błonach komórkowych jako składników bilayeru, w sygnalizacji komórkowej (np. kwasy tłuszczowe i związane z nimi metabolity, hormony steroidowe) oraz w izolacji termicznej i ochronie.

Metabolizm lipidski obejmuje trawienie i wchłanianie tłuszczów w przewodzie pokarmowym, gdzie lipazy rozkładają triacyloglicerole na wolne kwasy tłuszczowe i monoacyloglicerole. Emulsję wspomagają sole żółciowe, a w enterocytach następuje formowanie triacylogliceroli ponownie i transport w postaci chylomikronów. W tkankach lipidy oxidacyjnie utleniane są w mitochodriach (beta-oksydacja) jako źródło energii; wątroba syntetyzuje cholesterol i inne lipidy, a także bierze udział w tworzeniu fosfolipidów i sfingolipidów. Transport lipidów w organizmie odbywa się za pośrednictwem lipoprotein (chylomikrony, VLDL, LDL, HDL).

Znaczenie zdrowotne obejmuje regulację gospodarki lipidowej, profil lipidowy a także ryzyko chorób układu krążenia; zaburzenia lipidowe są podstawą wielu schorzeń, w tym hipercholesterolemii i miażdżycy. W badaniach biomedycznych lipidomika stanowi narzędzie analityczne do profilowania lipidów.