Kapslid

Kapslid (capsid) is de eiwitomhulling van een virus die het genetische materiaal beschermt en draagt tijdens de virale levenscyclus. Het kapslid bestaat uit herhaalde eiwitsubunits, capsomeren, die samen een regelmatige structuur vormen. Het kapslid bepaalt de afmetingen en stabiliteit van het virus en speelt een sleutelrol bij het beschermen en dragen van het genoom.

De vorm van het kapslid varieert, maar de twee meest voorkomende typen zijn icosaëdrisch en helikaal. Een icosaëdrisch kapslid bouwt een gesloten bol op uit capsomeren die volgens icosahedrale symmetrie gerangschikt zijn. Een helikaal kapslid vormt rondom het genoom een lange spiraalachtige structuur. Veel virussen zijn niet-omhuld; enveloppevirussen dragen daarboven een lipide membraan met glycoproteïnen die betrokken zijn bij binding aan gastheercellen.

Assemblage van het kapslid gebeurt meestal spontaan via zelfassemblage van capsomeren rondom het genomische materiaal, soms met scaffolding-eiwitten en verpakkingssignalen. Onthulling van het kapslid (uncoating) vindt plaats nadat het virus de cel is binnengedrongen; triggers kunnen receptorbinding, pH-veranderingen en proteolytische verwerking zijn, waardoor het genoom vrijkomt voor replicatie.

Kapslid-gerelateerde technologieën en toepassingen zijn onder meer virusachtige deeltjes (VLP’s) die zonder genetisch materiaal vaccinaties mogelijk maken en in nanotechnologie als uniforme bouwstenen kunnen dienen.