Hiperkaliemia

Hiperkaliemia to podwyższenie stężenia potasu we krwi, zwykle definiowane jako potas przekraczający 5,0 mmol/L (5,0 mEq/L). Ten pierwiastek odgrywa kluczową rolę w przewodnictwie nerwowo-mięśniowym i rytmie serca; wysokie stężenie potasu może prowadzić do zaburzeń przewodnictwa, a w ciężkich przypadkach do zatrzymania krążenia. Często przebiega bezobjawowo.

Przyczyny hiperkaliemii obejmują przede wszystkim ograniczoną wydalanie potasu w wyniku niewydolności nerek, nadczynność potasowych układów wydalniczych lub działania leków. Do najważniejszych czynników należą choroby nerek (ostra i przewlekła choroba nerek), niedoczynność nadnerczy, a także stosowanie leków takich jak inhibitory ACE lub ARB, diuretyki oszczędzające potas (spironolakton, eplerenon), potasowe suplementy, heparyna i NSAID. Wzrost potasu w surowicy może też wynikać z przesunięcia potasu z komórek do płynów ustrojowych w przypadku kwasicy, urazów mięśni, ciężkiego przebiegu cukrzycy czy doniesionych zabiegów operacyjnych.

Objawy hiperkaliemii mogą być skąpe, ale groźne są zaburzenia rytmu serca. W EKG mogą występować wysokie załamek T, poszerzenie QRS, a w zaawansowanych stanach — sinusoidalne fale i arytmie. Diagnoza opiera się na oznaczeniu stężenia potasu oraz ocenie funkcji nerek i stanu metabolicznego pacjenta.

Leczenie hiperkaliemii ma na celu ochronę serca, przemieszczanie potasu do komórek, usuwanie potasu z organizmu i leczenie przyczyny. W nagłych stanach stosuje się wapń dożylny (wapń gluconowy), aby ustabilizować błonę komórkową; następnie podaje się insulinę z glukozą, beta2-mimetyki (albuterol) lub bicarbonat w przypadku kwasicy. Usuwanie potasu obejmuje diuretyki moczopędne (jeśli funkcja nerek jest odpowiednia), leki wymieniające potas (np. ksantan potasowy, aporty), a nowsze alternatywy to patirower i zirconio-lischioazalan, oraz w ciężkich przypadkach hemodializę. Leczenie wymaga także modyfikacji lub odstawienia leków zwiększających potas oraz leczenia przyczyny.

Zapobieganie polega na monitorowaniu potasu u pacjentów z chorobami nerek, cukrzycą i na odpowiednim dostosowaniu leków. Rokowanie zależy od przyczyny i stopnia uszkodzenia nerek oraz skuteczności interwencji.