Heterochromatineblokken

Heterochromatineblokken zijn gebieden in de celkern waar chromatine sterk is gepakt en daardoor weinig toegankelijk voor transcriptie. Onder lichtmicroscopie verschijnen ze als donker gekleurde blokken in de interfase van de celkern en bevinden ze zich vaak nabij centromeren en telomeren.

Compositie en markering: Deze blokken bestaan grotendeels uit repetitief DNA, waaronder satelliet-DNA nabij centromeren en telomeren. Ze dragen kenmerkende histonmodificaties zoals H3K9me3 en zijn vaak gemethyleerd op DNA. Eiwitten zoals HP1 (Heterochromatin Protein 1) binden deze modi en helpen bij het in stand houden van de compacte structuur.

Types en functionele indeling: Constitutieve heterochromatine is vrijwel altijd inactief en komt vooral voor rondom centromeren en telomeren. Facultatieve heterochromatine is tijdelijk inactief in bepaalde celtypen of ontwikkelingsstadia (bijv. X-inactivatie bij vrouwelijke zoogdieren), en kan onder bepaalde omstandigheden weer geactiveerd worden.

Functie: Heterochromatine blokken beperken recombinatie tussen repetitieve sequenties, dragen bij aan chromosomale stabiliteit en spelen een rol in de ruimtelijke organisatie van de kern. Ze beïnvloeden genexpressie via positionele effecten en dragen bij aan het behoud van telomeren en chromosomale integriteit.

Dynamiek en observatie: In de meeste cellen is heterochromatine laat-replicerend tijdens S-fase. De mate van compactie en de verdeling kan variëren tussen weefsels en soorten en kan veranderen tijdens differentiatie en ontwikkeling, vooral bij facultatieve heterochromatine.