Gevanghouding

Gevanghouding is de beperking van iemands vrijheid door overheidsinstanties. Het betreft een situatie waarin iemand wordt vastgehouden of opgesloten, meestal in het kader van strafrechtelijke procedures of als strafoplegging. Gevanghouding kan tijdelijk zijn, maar ook leiden tot langere detentieperioden in een justitiële inrichting.

Een belangrijke vorm is de voorlopige hechtenis, oftewel preventieve gevanghouding tijdens het strafrechtelijk onderzoek. Een rechter beslist over zo’n detentie, die doelstellingen heeft zoals het waarborgen van de rechtsgang, voorkomen van ontsnapping en bescherming van anderen. De duur van voorlopige hechtenis is beperkt en kan periodiek worden herzien aan de hand van het bewijs en de voortgang van het onderzoek.

Na een uitspraak van een rechter kan gevanghouding ook voortkomen uit een strafoplegging, wat meestal neerkomt op detentie in een gevangenis of een andere inrichting. In die situatie dient de gevangene de opgelegde straf uit te zitten. De duur en voorwaarden van detentie worden vastgelegd in de strafvordering en uitvoering van straffen.

Rechten en toezicht staan centraal in elk stadium van gevanghouding. Gedetineerden hebben recht op humane behandeling, toegang tot juridische bijstand en medische zorg, en mogelijkheden voor beroep of herziening van beslissingen. Internationaal recht, zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, vereist dat beperking van vrijheid gebaseerd is op wet en rechtvaardiging, en onderworpen blijft aan onafhankelijke toetsing.