Formaatzouten

Formaatzouten zijn zouten van het mierenzuur (HCOOH) waarin het formate‑ion HCOO− als tegenion fungeert. Ze komen voor met diverse kationen, zoals natrium, kalium, ammonium en calcium. Veel voorkomende voorbeelden zijn natriumformaat NaHCOO, kaliumformaat KHCOO, ammoniumformaat NH4HCOO en calciumformaat Ca(HCOO)2.

Ze ontstaan meestal door neutralisatie van mierenzuur met een base, zoals natrium- of kaliumhydroxide, ammoniak of een metaalcarbonaat. Formaatzouten zijn doorgaans witte kristallijne vaste stoffen en lossen goed op in water; de oplosbaarheid hangt af van het gekozen kation.

Toepassingen omvatten gebruik in de organische synthese als bronnen van het formate‑ion en als liganden in katalytische systemen. Ammoniumformaat wordt bijvoorbeeld gebruikt als waterstofdonor in transferhydrogenatiereacties. Daarnaast bestaan formaatbuffers ((formaat)gebaseerde buffers) die in analytische en biochemische toepassingen worden gebruikt om het pH te regelen. Ook worden bepaalde formaatzouten, met name kaliumformaat en natriumformaat, als milieuvriendelijke anti‑icing‑middelen op wegen toegepast.

Veiligheid: formaatzouten zijn doorgaans minder toxisch dan veel andere zouten, maar mierenzuur is irriterend en contact met huid of ogen kan irritatie veroorzaken. Ammoniumformaat kan bij verhitting ammoniak (NH3) en kooldioxide (CO2) afgeven. Over het algemeen dienen ze met normale laboratoriumwaakzaamheid te worden behandeld.