Erfgoedrecht

Erfgoedrecht is de tak van het recht die de bescherming, het beheer en het gebruik van cultureel erfgoed regelt. Het bestrijkt zowel materieel erfgoed—zoals monumenten, archeologische vindplaatsen en museale objecten—als immaterieel erfgoed, waaronder tradities en ambachten die cultureel van waarde zijn. Het doel is behoud, duurzaam beheer en verantwoorde omgang met erfgoed, met aandacht voor publiek belang, eigenaarsbelangen en ontwikkelingen in de samenleving. Het recht werkt vaak samen met ruimtelijke ordening, milieuregels en museaumatige regelgeving.

In Nederland is erfgoedrecht verankerd in de Erfgoedwet, die de bescherming van cultureel erfgoed regelt en de taken van rijk, provincies en gemeenten organiseert. Belangrijke instrumenten zijn aanwijzing en bescherming van rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten, en regels voor archeologisch erfgoed, beheer, restauratie en vergunningen bij wijzigingen aan beschermde objecten. Archeologisch erfgoed kan alleen worden opgegraven of onderzocht onder vergunning of in het kader van ruimtelijke plannen. Daarnaast spelen erfgoedinstellingen zoals de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en lokale overheden een centrale rol bij behoud, registratie en publiekswerking.

Bevoegdheden en verantwoordelijkheden liggen bij eigenaren en (potentiële) exploitanten; overtredingen kunnen leiden tot sancties, herstelverplichtingen of schadevergoeding. Financiering komt uit publieke middelen, subsidies en private fondsen, vaak gekoppeld aan conservatie- of restauratieplannen. Internationaal sluit erfgoedrecht aan bij UNESCO-conventies en Europese richtlijnen om waardebepaling, repatriatie en samenwerking te bevorderen.