Effectmogelijkheden

Effectmogelijkheden is een term uit het Nederlands die verwijst naar het geheel van mogelijke uitkomsten dat een bepaalde handeling, interventie of fenomeen kan opleveren. Het omvat zowel beoogde positieve effecten als negatieve of onbedoelde effecten. In de praktijk gaat het om de range aan resultaten die onderzoekers, beleidsmakers en belanghebbenden in beschouwing nemen bij planning en evaluatie.

De term wordt in verschillende domeinen gebruikt, zoals farmacologie, volksgezondheid, sociaal beleid en milieubeheer. Binnen deze velden dienen effectmogelijkheden om toekomstige baten en risico’s te anticiperen, besluitvorming te ondersteunen en onderzoeks- of evaluatieontwerpen vorm te geven.

Analytisch gezien worden effectmogelijkheden verkend via literatuuronderzoek, theoretische modellen, pilotstudies, scenarios en probabilistische voorspellingen. Daarbij worden verwachte effectgroottes, onzekerheid en de kans op uiteenlopende uitkomsten uitgediept. Het onderscheid tussen positieve, negatieve en onbedoelde effecten is hierbij essentieel.

Metingen van effectmogelijkheden gebeuren door relevante indicatoren en uitkomstmaten, waarbij het tijdshorizon en de context belangrijk zijn. Diversiteit tussen populaties kan leiden tot verschillende effecten, en spillovers of interacties kunnen ontbreken in vroegere inschattingen.

Toepassingen van effectmogelijkheden omvatten risicobeoordeling, transparante besluitvorming en geïnformeerde toestemming, maar ook het ontwerp van monitoring- en evaluatieprogramma’s. Door het inventariseren van mogelijke uitkomsten kunnen financiers, overheden en organisaties beter afwegen wat de verwachte baten en kosten zijn en welke onzekerheden moeten worden gemonitord.