ERgebonden

ERgebonden is een term uit de celbiologie die verwijst naar eiwitten die zich bevinden in of verbonden zijn met het endoplasmatisch reticulum (ER). Deze eiwitten kunnen luminaal voorkomen, in de ER-luminaalruimte, of membraangebonden zijn en geïntegreerd zitten in het ER-membraan. De meeste ER-gebonden eiwitten worden gesynthetiseerd door ribosomen die gebonden zijn aan het ruwe ER en worden cotranslational aan het ER toegevoegd of geïntegreerd in het membraan via signaal- of stoptransfersequenties.

Targeting en sortering: eiwitten dragen een N-terminaal signaalpeptide dat de translatie naar het ER dirigeert. Na herkenning door het signaalherkenningspartikel (SRP) wordt de synthese voortgezet via de translocon Sec61. Luminale eiwitten blijven in het ER-lumen; membraaneiwitten bevatten stop-transfer- of signaalanker-sequenties die het eiwit in het ER-membraan verankeren.

Retentie en terugkeer: Solube ER-eiwitten dragen vaak een C-terminale KDEL- of HDEL-motif waardoor ze vanuit de Golgi terug naar het ER worden gerecirculeerd. Voor membraanproteïnen kunnen retentiesequenties in het cytosol voorkomen, zoals KKXX- of KXKXX-motieven, die via het COPI-systeem naar het ER leiden.

Functies: ER-eiwitten vervullen rollen bij eiwitvouwing en kwaliteitscontrole (bijv. BiP/GRP78, calnexine, calreticuline), vorming van disulfidebruggen (PDI: protein disulfide isomerase) en N-gedistribueerde glycosylering. Daarnaast zijn ER-membraaneiwitten betrokken bij lipidsynthese en calciumopslag.

Terminologie en verwante termen: de term ERgebonden wordt ook wel vertaald als ER-loka­­liseerd of ER-resident. Sommige eiwitten blijven definitief in het ER, terwijl anderen tijdelijk tussen ER en Golgi kunnen reizen in het proces van eiwitkwaliteitcontrole.