ECMdegradering

ECMdegradering is het proces waarbij de extracellular matrix (ECM) in weefsels wordt afgebroken door proteolytische enzymen. De ECM bestaat uit collageen, elastine, laminine, fibronectine en proteoglycanen en fungeert als structurele scaffold, reservoir van groeifactoren en signaalbron voor cellen. De afbraak vindt normaal plaats tijdens embryonale ontwikkeling, weefselremodellering en wondgenezing, maar kan ook pathologisch verbeteren wanneer regulatie ontbreekt of uit balans raakt.

De hoofdrolspelers bij ECMdegradering zijn proteasen zoals matrixmetalloproteïnases (MMPs, bijvoorbeeld MMP-2 en MMP-9), aggrecanasen (ADAMTS), cysteine proteasen (zoals cathepsines) en plasminogeen-activatorsystemen. Deze enzymen worden vaak als zymogenen geproduceerd en geactiveerd wanneer nodig. De activiteit wordt nauwkeurig geregeld door remmers zoals TIMP-eiwitten (tissue inhibitors of metalloproteinases) en door cel- en weefselspecifieke regulatie, waardoor degradatie lokaal kan toenemen of afnemen.

Fysiologisch speelt ECMdegradering een cruciale rol bij embryonale ontwikkeling, weefselremodellering, wondgenezing en angiogenese. Lokale degradatie maakt celmigatie, differentiatie en signaaloverdracht mogelijk en kan de morfologie van weefsels beïnvloeden.

Bij ziekte kan ongeremde ECMdegradering leiden tot invasie van tumorcellen, metastase, chronische ontstekingsreacties en fibrose. Verlies van basale membranen en afbraak van collageen en elastine dragen bij aan structureel en functioneel weefselschade.

Onderzoeksmethoden omvatten zymografie om enzymactiviteit te meten, immunohistochemie en Western blot voor eiwitdetectie, en beeldvorming voor remodelleringspatronen. Therapeutische benaderingen richten zich op MMP-inhibitoren en het moduleren van TIMP-regulatie, met aandacht voor bijwerkingen en selectieve activiteit.