Dosismodulatie

Dosismodulatie is een term uit de geneeskunde die verwijst naar het systematisch aanpassen van de hoeveelheid stof of straling die aan een patiënt wordt toegediend, over de tijd of over verschillende delen van het lichaam, met als doel de gewenste werkzaamheid te vergroten en bijwerkingen te beperken.

In de beeldvorming en met name bij computertomografie (CT) wordt dose modulation toegepast om de stralingsdosis aan te passen aan de patiënt. Een veelgebruikte methode is automatische buisken- of tube current modulation, waarbij de X-straling varieert tijdens de scan op basis van de passering door verschillende weefsels. Hierdoor kan de dosis verlaagd worden zonder afbreuk te doen aan de beeldkwaliteit. Sommige systemen moduleren ook langs de lengteas of volgens de anatomische kenmerken, wat bijdraagt aan minder blootstelling en betere veiligheid.

In radiotherapie verwijst dosismodulatie naar het gericht leveren van stralingsdosis aan een tumor en tegelijk sparen van gezonde weefsels. Technieken zoals intensity-modulated radiotherapie (IMRT) en volumetrische modulaire arctherapie (VMAT) verdelen de dosis in meerdere beamintensiteiten en hoeken, waarbij inverse planning en kwaliteitsborging nodig zijn om conformiteit en dosis-redistributie te waarborgen.

In de farmacologie en gepersonaliseerde geneeskunde kan dosismodulatie betekenen dat doseringen stap voor stap worden aangepast aan de respons, tolerantie, farmacokinetiek en individuele kenmerken. Modellen, therapeutische bloedspiegelmetingen en biomarker-gestuurde aanpassingen helpen bij titratie en dose optimization, met het doel effectiviteit te maximaliseren en toxiciteit te minimaliseren.

Samengevat is dosismodulatie een breed toepasbaar principe dat streef naar optimale therapeutische effecten met zo min mogelijk risico, via aanpassing van dosis over tijd of over het behandelingsgebied.