Declaratieve

Declaratieve is een term die in de informatica en aanverwante vakgebieden wordt gebruikt om een aanpak te beschrijven waarbij het gewenste resultaat centraal staat en de uitvoering niet of nauwelijks wordt gespecificeerd. In declaratieve programmering geeft de programmeur aan wat er bereikt moet worden, terwijl de details van hoe dat gebeurt aan de runtime of aan externe systemen worden overgelaten. Dit staat tegenover imperatieve programmering, waarbij stap-voor-stap instructies en veranderingen van toestand worden opgegeven.

Kenmerken zijn onder meer abstractie, het vermijden van bijwerkingen en het gebruik van hoge-niveau constructies zoals regels, query’s en transformaties. Declaratieve systemen proberen optimalisatie en planning door de onderliggende motor te laten uitvoeren, wat vaak leidt tot betere modulariteit en gemakkelijker onderhoud.

Veelvoorkomende voorbeelden zijn SQL voor gegevensopvraging, Prolog voor logische programmering, HTML en CSS voor webcontent (waarbij de structuur en stijl worden beschreven in plaats van een uitvoeringsalgoritme), en XSLT voor gegevenstransformatie. Functionele talen zoals Haskell worden vaak als declaratief gezien, omdat zij de nadruk leggen op functies en het vermijden van mutabele toestand.

Toepassingen bevinden zich onder meer in databases, data-analyse, configuratiebeheer en webontwikkeling. Nadelen zijn minder controle over prestatiekenmerken, een mogelijk steilere leercurve en afhankelijkheid van optimalisaties in de uitvoering. Declaratieve benaderingen blijven waardevol omdat zij complexiteit kunnen abstraheren, integriteit bevorderen en de ontwikkelingstijd kunnen verkorten.