Constructiecontexten

Constructiecontexten zijn in de taalkunde de contextuele omstandigheden waaronder een constructie—een vaste koppeling van vorm en betekenis—voorkomt en functioneert. Ze helpen te begrijpen wanneer een constructie bruikbaar is, hoe hij semantisch wordt geïnterpreteerd en welke informatie-structuur hij draagt. Een constructiecontext omvat kenmerken uit diverse niveaus, zoals de syntactische omgeving, de toegewezen semantische rollen, de informatie-structuur (wat nieuw en wat gegeven is) en de pragmatische/discourse-context. Registre, genre en diachrone factoren spelen daarbij een rol.

Voorbeelden: in het Nederlands kan de ditransitieve constructie zowel “Geef het boek aan Marie” als “Geef Marie het boek” uitdrukken; de keuze hangt vaak af van focus of gegevenheid in de conversatie. In bepaalde contexten ligt de nadruk op het object, in andere op de ontvanger. Dit illustreert hoe dezelfde constructie verschillende betekenissen kan dragen afhankelijk van de constructiecontext.

Onderzoekers bestuderen constructiecontexten via corpora, acceptabiliteitsstudies, productie- en interpretatie-experimenten en annotaties die vorm- en betekenisparen vastleggen. Het concept is kernachtig voor de usage-based, constructie-gebaseerde benadering van taal en helpt variatie binnen en tussen talen te verklaren.

Zie ook Construction Grammar; usage-based linguistics; syntactische constructions.