Agnostiek

Agnostiek is een epistemologische positie ten aanzien van het bestaan van God of het absolute. Het uitgangspunt is dat menselijke kennis beperkt is en dat definitief weten of God bestaat vaak buiten wat men nu kan bevestigen of weerleggen ligt. In die zin verschilt agnostiek van zowel theïsme als atheïsme: het zegt niet noodwendig dat God niet bestaat, maar stelt dat het onbekend of onkenbaar is.

Etymologie en oorsprong: Het woord agnostiek komt van het Griekse agnōstos, ‘onbekend’. De term werd in de jaren 1860–1870 populair gemaakt door de Britse bioloog Thomas Henry Huxley, die met agnostiek een houding van terughoudendheid ten opzichte van metafysische claims beschreef.

Vormen en nuances: Men onderscheidt zwakke (of “licht agnostische”) en sterke agnostiek. Zwakke agnostiek houdt dat men nu niet weet of God bestaat, maar dat het in principe mogelijk is toekomstige bevindingen dit vast te stellen. Sterke agnostiek gaat uit van de onmogelijkheid om betrouwbare kennis over God te verwerven. Daarnaast bestaan termen zoals agnostisch theïsme (geloven in God maar twijfelen aan de mogelijkheid van kennis) en agnostisch atheïsme (niet in God geloven, maar twijfelen aan definitieve kennissystemen).

Relatie tot andere posities: Agnostiek wordt vaak gezien als een tussenpositie tussen theïsme en atheïsme, maar kan ook worden opgevat als een houding van epistemische voorzichtigheid. In filosofie en religiewetenschap wordt het gebruikt om discussies over geloof, kennis en de grenzen van rede te structureren.