Afdwingen

Afdwingen is een werkwoord in het Nederlands dat betekent dat iemand wordt gedwongen om aan een eis te voldoen of dat een recht, regel of afspraak met hulp van autoriteit of druk wordt afgedwongen. Het kan slaan op het afdwingen van naleving van wetten en regels, van een rechterlijke uitspraak, of van contractuele verplichtingen. In bredere zin kan afdwingen ook duiden op het verkrijgen van medewerking door druk of overtuiging, maar meestal verwijst het naar formele of semi-formele middelen om naleving af te dwingen.

Etymologie en gebruikssignaal

Het woord komt van af- en dwingen, waarbij af- kan worden gezien als het beëindigen van weerstand of het realiseren van een uitkomst. Afdwingen impliceert doorgaans dat er sprake is van een proces met spanning tussen partijen en van een macht die de naleving afdwingt, zoals een overheidsinstantie, een rechter of een toezichthouder.

Contexten en voorbeelden

In juridische en administratieve sfeer wordt afdwingen vaak gebruikt in uitdrukkingen als afdwingen van naleving van een vonnis, een dwangbevel of beslaglegging om betaling of nakoming af te dwingen. Ook binnen arbeidsrecht of contracten kan men spreken van het afdwingen van afspraken via arbitrage, handhaving of sancties. In het internationale domein kan afdwingen slaan op de naleving van sancties, verdragen of arbitrale uitspraken.

Maatschappelijke afwegingen

Het afdwingen van naleving raakt meestal aan de balans tussen handhaving van rechten en het respecteren van individuele vrijheid en due process. Dwangmiddelen moeten proportioneel, wettelijk gelegitimeerd en onderworpen aan toezicht en rechtsbescherming zijn, zodat machtsmisbruik wordt voorkomen.