zuurreacties

Zuurreacties is een verzamelterm voor chemische reacties waarin een zuur participeert. In de Bronsted-Lowry-definitie is een zuur een stof die een proton kan doneren, en een base een stof die een proton kan aanvaarden. In waterige oplossingen verhogen zuren de concentratie van waterstofionen (H3O+) en verlagen ze de pH. Zuurte-reacties komen zowel in anorganische als organische chemie voor en kunnen uiteenlopende mechanismen volgen.

In organische en anorganische context omvatten zuurreacties onder meer neutralisatie- of zure-base-reakties, reacties van zuren met metalen door vorming van zout en waterstofgas, en reacties met carbonaten waarbij kooldioxide vrijkomt. Voorbeelden zijn acid + base-neutralisatie (bijv. HCl + NaOH -> NaCl + H2O), zuur met metaaloxide of hydroxide (bijv. H2SO4 + Mg(OH)2 -> MgSO4 + 2 H2O), en zuur met carbonaten (bijv. HCl + Na2CO3 -> NaCl + H2O + CO2).

In de organische sfeer spelen zuren als catalyst in vele reacties. Een bekend voorbeeld is de Fischer-esterificatie, waarbij een koolzuurzuur en een alcohol onder zuurka catalyst samen een ester en water vormen. Zuurkatalyse is ook cruciaal bij hydrolyse van esters (estervorming in tegengestelde richting met water onder zure omstandigheden) en bij verschillende additie- en substitutiereacties aan koolstof-verbindingen.

Kracht van het zuur (sterk vs. zwak) bepaalt in belangrijke mate de reactiviteit en de pH van oplossingen. Sterke zuren, zoals zoutzuur en zwavelzuur, dissociëren vrijwel volledig in water, terwijl zwakkere zuren slechts gedeeltelijk ioniseren. Zuureacties spelen een centrale rol in laboratoriumwerk, industrie en biochemische systemen, van neutralisatie tot katalyse en afbraakreacties.