zelfopoffering

Zelfopoffering is het handelen waarbij iemand zijn eigen leven of welzijn opoffert ten behoeve van anderen of een groter doel. In bredere zin kan ook sprake zijn van opoffering van tijd, geld of comfort uit altruïstische motieven. De term is opgebouwd uit 'zelf' en 'opoffering', en verwijst naar een vrijwillige en doelgerichte afweging waarbij persoonlijk nadeel wordt geaccepteerd in dienst van een hoger goed.

In religieuze en morele tradities wordt zelfopoffering vaak positief gewaardeerd: martelaarschap, offers voor het geloof of de medemens, en heldhaftige handelingen in noodgevallen. In seculiere ethiek kan zelfopoffering zowel als bewonderenswaardig altruïsme worden gezien, alsook als iets wat kritisch moet worden beoordeeld: wanneer is opoffering werkelijk vrij en moreel verantwoord, en wanneer zou het sociale druk of collectieve verwachtingen kunnen versterken? Belangrijke onderscheidingen zijn tussen vrijwillige opoffering en noodzakelijke of opgelegde offers, en tussen opoffering ten koste van het eigen welzijn versus opoffering van materiële middelen.

Psychologisch en sociologisch onderzoek onderzoekt waarom mensen tot opoffering overgaan en hoe dit sociale relaties en groepsbinding beïnvloedt. Praktijkvoorbeelden zijn reddingsacties door brandweerlieden en gezondheidswerkers, of burgers die vrijwillig hulp bieden aan slachtoffers. Zelfopoffering roept ook ethische vragen op over autonomie, de rechtvaardiging van aangeboden offers en de mogelijke langetermijnconsequenties voor nabestaanden en de samenleving.