zatorowoci

Zatorowoci (zatorowość) to medyczny stan polegający na zatkaniu naczynia krwionośnego przez zator, czyli cząstkę krążącą w krwiobiegu. Zatory mogą mieć różne pochodzenie i składać się z licznych materiałów: skrzepliny (thromboembolism), tłuszczu (fat embolism), gazu (air embolism), bakterii (septic embolism) lub komórek nowotworowych (tumor emboli). Najczęściej spotyka się zatory żylne prowadzące do zatkania tętnic płucnych, ale mechanizm może występować w obiegu systemowym, powodując udary, niedokrwienie kończyn lub narządów.

Rodzaje zatorowości obejmują głównie zatorowość trombotyczną (najczęściej wynikającą z głębokiej żyłowej zakrzepicy), zatorowość tętniczą (zwykle źródłem jest migające serca, afib, zawał mięśnia sercowego) oraz zatory tłuszczowe, gazowe, septyczne i nowotworowe. Czynniki ryzyka obejmują unieruchomienie, operacje ortopedyczne i ginekologiczne, nowotwory, ciąże, choroby układu sercowo-naczyniowego oraz zaburzenia krzepnięcia.

Objawy zależą od miejsca zatkania. Zatorowość płucna może wywołać duszność, ból w klatce piersiowej i przyspieszone tętno; udar zatorowy – nagłe zaburzenia neurologiczne; zatory w kończynach – ból, zimno, osłabienie tętna; zatory w przewodzie pokarmowym lub nerkowym – ból i objawy niedokrwienia. Diagnoza opiera się na badaniach obrazowych (CT angiografii płuc, MRI/CT mózgu, USG żył), markerach krwi (np. D-dimer) oraz ocenie źródeł zatoru. Leczenie obejmuje antykoagulację (heparyna, doustne antykoagulanty), trombolizę w ciężkich przypadkach, interwencje endowagenowe lub chirurgiczne oraz leczenie przyczynowe. Zapobieganie skupia się na redukcji ryzyka w stanach wysokiego zagrożenia, w tym na profilaktyce przeciwkrzepliwej po operacjach, mobilizacji chorego i stosowaniu kompresyjnych środków przeciwzatorowych. Zatorowoci wymaga pilnej oceny i terapii ze względu na możliwość ciężkich powikłań.