wachtrijvertraging

Wachtrijvertraging is de tijd die een entiteit, zoals een klant, datapakket of productie-item, in een wachtrij doorbrengt voordat de service begint. Het is een van de belangrijkste componenten van de totale levertijd of doorlooptijd in zowel fysieke dienstverlening als digitale systemen. In de theorie van wachtrijen wordt wachtrijvertraging bepaald door de aankomstsnelheid van verzoeken, de snelheid waarmee ze verwerkt kunnen worden en het aantal gelijktijdig werkende servicepunten.

In praktyk wordt wachtrijvertraging vaak uitgedrukt met termen als Wq (wachttijd in de wachtrij) en W (totale tijd in het systeem, inclusief de serviceperiode). De gemiddelde waarden hangen af van parameters zoals de aankomstintensiteit λ en de service-intensiteit μ, en bij meerdere servers c van de verhouding ρ = λ/(c μ) of, bij één server, ρ = λ/μ. Een veel aangehaald model in wachtrijtheorie is het M/M/1-systeem. Daaruit volgt onder andere Wq = λ/(μ(μ − λ)) en W = Wq + 1/μ. In meer complexe systemen met meerdere servers of niet-exponentiële service- of aankomsttijden vereist meningen van de wachtoperaties soms wisselende modellen (zoals M/M/c, M/G/1, of G/G/1).

Factoren die wachtrijvertraging beïnvloeden zijn onder meer de belasting van het systeem, variabiliteit in aankomsten en verwerking, en de toegepaste wachtrijdiscipline (FIFO, prioriteit, etc.). Het begrip is praktisch relevant voor netwerken, klantenservice, productie en transport. Strategische opties om vertraging te verminderen omvatten het verhogen van capaciteit, het verbeteren van de service-efficiëntie, het optimaliseren van de wachtrijregels, en het toepassen van kwaliteitszorgmaatregelen zoals prioriteitsrouting of prefetching.