vierstemmige

Vierstemmige is een term uit de muziektheorie die verwijst naar muziek die is geschreven voor vier onafhankelijke melodische lijnen die gelijktijdig klinken. In de praktijk is dit het meest bekend in koormuziek, waar vier stemmen samen de harmonie vormen. De meest gebruikelijke indeling is SATB — sopraan, alt, tenor en bas — maar vierstemmig kan ook worden uitgevoerd in andere stemconfiguraties of als bewerking voor instrumentale ensembles.

Elke stem draagt een eigen melodie en beweegt in relatie tot de andere stemmen via contrapunt en stemleading. Belangrijke uitgangspunten zijn een duidelijke melodie per stem, een evenwichtige verdeling over de registers en het vermijden van ongewenste parallele bewegingen tussen stemmen.

Historisch gezien was vierstemmige polyfonie een kernkenmerk van de Renaissance, met componisten als Palestrina, Lassus en Victoria. In de Barok bleef vierstemmig schrijven centraal in koralen, motetten en orkestrale muziek. Ook in de klassieke en romantische perioden bleef vierstemmigheid een standaardvorm voor koor- en kamermuziek.

Notatie en uitvoering: partituren voor vier stemmen kunnen bestaan uit meerdere staven, meestal met twee stemmen op de bovenste staf (soprano en alto) en twee op de onderste (tenor en bas). In koorpraktijk wordt vierstemmigheid veel gebruikt in educatieve contexten om harmonie en contrapunt te onderwijzen.