validiteitscontroles

Validiteitscontroles zijn procedures en controles die erop gericht zijn de geldigheid van data, meetresultaten en processen te waarborgen. Ze evalueren of waarnemingen betrouwbaar zijn, of ze voldoen aan vooraf vastgestelde regels en normen, en of ze representatief blijven voor het beoogde doel. Validiteitscontroles worden toegepast in verschillende contexten, van informatiesystemen tot wetenschappelijk onderzoek en kwaliteitszorg.

In informatiesystemen en data-management worden ze vooral toegepast tijdens data-invoer en verwerking. Voorbeelden zijn bereikcontroles (waarden binnen vastgestelde grenzen), formaatcontroles (datumformaten, e-mailadres), aanwezigheidcontroles (verplichte velden), en uniciteitscontroles (geen duplicaten). Referentiële integriteit controleert of verwijzingen naar andere records bestaan. Plausibiliteitscontroles toetsen of gegevens logisch samengaan (bijv. geboortedatum en leeftijd).

In onderzoek en meten verwijst validiteit naar de mate waarin een meetinstrument meet wat het beoogt te meten. Validiteitsaspecten omvatten inhoudsvaliditeit (de inhoud dekt het onderwerp), criteriumvaliditeit (correlatie met een extern criterium), en constructvaliditeit (relaties met gerelateerde begrippen en theoretisch construct). Validiteitscontroles worden vaak uitgevoerd via pilotstudies, calibratie, standaardisatie en triangulatie van meetmethoden.

Klant- en procesgebonden validiteitscontroles worden beheerd via documentatie, logboeken van controles, en periodieke evaluaties. Bij een falende validiteit volgt doorgaans eenCorrectieve procesverbetering, herinvoer van data, recalibratie of herontwerp van instrumenten, gevolgd door hervalidatie om de betrouwbaarheid te herstellen.