tibetaanse

Tibetaanse is een Nederlandse term die verwijst naar wat met Tibet te maken heeft: de Tibetaanse bevolking, taal en cultuur, evenals zaken vanuit het gebied rondom Tibet. Het woord wordt zowel als bijvoeglijk naamwoord als zelfstandig naamwoord gebruikt, bijvoorbeeld voor taal, cultuur of personen uit Tibet.

Taalkundig gezien behoort het Tibetaans tot de Sino-Tibeetaanse taalfamilie, in de groep Tibeto-Burmees. De belangrijkste variëteit is Central Tibetan, vaak aangeduid als Lhasa-Tibanees, die als standaard wordt beschouwd voor sprekers in de regio rond Lhasa. Andere variëteiten zijn Amdo-Tibanees en Khams-Tibanees. Het Tibetaans gebruikt een eigen schrift, de Tibetanische schrift (Uchen), dat al eeuwenlang voor religieuze en literaire teksten wordt gebruikt. In de academische wereld wordt vaak de Wylie-transliteratie toegepast.

De Tibetaanse etnische groep woont hoofdzakelijk in de Tibetaanse Autonome Regio en in aangrenzende provincies van China, zoals Qinghai, Sichuan en Gansu. Ook in de diaspora is er een Tibetaanse aanwezigheid, met gemeenschappen in India (onder meer Dharamsala, Ladakh en Sikkim), Nepal en in andere delen van de wereld. Ongeveer enkele miljoenen mensen spreken een Tibetaans dialect als moedertaal.

Cultureel gezien is het tibetaanse erfgoed nauw verweven met het boeddhisme en de Bon-traditie. Belangrijke aspecten zijn onder meer thangka-schilderkunst, Lhamo-opera, muziek, literatuur en tapijten en kleding zoals de chuba. Losar, het Tibetaans nieuwjaar, is een van de bekendere vieringen. De taal en cultuur blijven centraal staan in onderwijs, media en culturele evenementen in Tibetaanse gemeenschappen, zowel in binnen- als buitenland.