stralingsfysica

Stralingsfysica is de tak van de fysica die bronnen, eigenschappen en interacties van straling bestudeert en de effecten daarvan op materie en levende systemen. Het vakgebied omvat zowel elektromagnetische straling zoals röntgen- en gammastraling als deeltjesstraling zoals alfa-, beta- en neutronenstraling, over een breed energiebereik.

Bij interacties met materie ontstaan processen zoals het foto-elektrisch effect, Compton-schikking en bij hogere energieën paarvorming. Deze interacties bepalen hoe straling wordt geabsorbeerd en ioniseert, wat cruciaal is voor dosimetrie en stralingsbescherming.

Dosimetrie richt zich op de kwantificering van ontvangen stralingsdosis. De belangrijkste eenheden zijn gray (Gy) voor de geabsorbeerde dosis en sievert (Sv) voor equivalente en effectieve dosis. Meetinstrumenten zoals ionisatiekamers, Geiger-Müller-tellers en scintillatiedetectoren maken stralingsniveaus en dosissen meetbaar en worden in klinische en industriële toepassingen ingezet.

Toepassingen van stralingsfysica zijn onder meer medische beeldvorming (röntgen, CT), radiotherapie en nucleaire geneeskunde, evenals industriële radiografie en kwaliteitscontrole. Stralingsbescherming streeft naar minimale blootstelling en volgt principes zoals rechtvaardiging, ALARA en dosislimieten voor beroepsmatige en publieke blootstelling.

Historisch gezien begon stralingsfysica met de ontdekking van röntgenstraling door Wilhelm Röntgen in 1895 en de ontdekking van radioactiviteit door Henri Becquerel, gevolgd door werk van Marie en Pierre Curie. Sindsdien heeft de ontwikkeling van detectoren, dosimetrie en veiligheidsnormen de medische, industriële en nucleaire toepassingen mogelijk gemaakt.

---