straffes

Straffen, meervoud van straf, zijn sancties die een autoriteit oplegt wegens een overtreding of misdrijf. Het doel is vaak afschrikken, herhaling voorkomen en, waar mogelijk, schade aan slachtoffers of de samenleving herstellen. In de rechtspraktijk onderscheidt men strafrechtelijke straffen van administratieve of disciplinaire maatregelen.

In het strafrecht zijn voorbeelden gevangenisstraf, taakstraf en geldboete. Een gevangenisstraf houdt detentie in voor een bepaalde duur. Een taakstraf is een werk- of gedragstraf die meestal zonder detentie wordt uitgevoerd. Een geldboete legt geld aan de verdachte op. Daarnaast bestaan voorwaardelijke straffen (voorwaarden zoals toezicht) en bijkomende straffen zoals ontneming van het misdrijfvoordeel of verbeurdverklaring. Het legaliteitsbeginsel bepaalt dat straffen bij wet zijn vastgelegd en naar ernst, schuld en omstandigheden moeten worden toegepast (proportionaliteit).

Naast strafrecht bestaan administratieve straffen en disciplinaire maatregelen. Overheden of toezichthouders kunnen boetes opleggen voor overtredingen van regels; werkgevers, onderwijsinstellingen en sportorganisaties kunnen schorsen, diskwalificeren of andere disciplinaire sancties toepassen. In sport kunnen straffen ook leiden tot strafschoppen of andere sancties tegen teams of spelers.

De uitvoering van straffen verloopt via rechterlijke vonnissen, justitiële procedures of bevoegde instanties. De duur en type straf hangen af van de ernst van het feit, de schuld van de dader en eventuele recidive. In veel systemen bestaan mogelijkheden tot beroep en herziening.

Kritiek op straffen richt zich onder meer op proportionaliteit, rehabilitatie en de maatschappelijke effectiviteit ervan. Debatten gaan over detentie, recidive en ongelijkheid in de toepassing van straffen.