soortafhankelijkheid

Soortafhankelijkheid is de mate waarin een soort afhankelijk is van specifieke andere soorten of van bepaalde hulpbronnen om te overleven, te groeien en zich te reproduceren. Het ontstaat door ecologische interacties zoals voedselrelaties, bestuiving, zaadverspreiding en parasitisme, en kan variëren van facultatieve tot obligate afhankelijkheid.

Obligate afhankelijkheid betekent dat een soort zonder die interactie of bron niet kan overleven, terwijl facultatieve afhankelijkheid minder streng is en in meerdere bronnen of relaties kan voorzien. Voorbeelden zijn honingbijen die sterk afhankelijk zijn van specifieke bloeiende planten voor nectar en stuifmeel; mutualistische relaties tussen bepaalde planten en hun gespecialiseerde bestuivers; en mycorrhizasystemen waarin planten afhankelijk zijn van schimmels voor opname van voedingsstoffen, terwijl de schimmels koolstof aan de plant leveren. Ook veel dieren zijn afhankelijk van specifieke voedselbronnen of nest- of habitatstructuren die ze niet kunnen missen.

Het begrip is relevant voor ecologie en conservatie, omdat een hoge soortafhankelijkheid het kwetsbaar maakt voor veranderingen in het ecosysteem, zoals verlies van een sleutelsoort, habitatfragmentatie, klimaatverandering of invasieve soorten. Verstoringen in een afhankelijkheidsnetwerk kunnen leiden tot coextincties en bredere effecten op voedselwebben. In beleid en beheer ligt de nadruk op behoud van sleutelsoorten en hun interacties, het behoud van verbindende habitats en het monitoren van netwerken van interacties om risico's te verminderen. Wetenschappers meten soortafhankelijkheid via netwerkanalyses en mate van specialisatie van soortgroepen.