smaakzenuwen

Smaakzenuwen zijn de craniale zenuwen die gustatieve informatie van smaakknopjes naar de hersenstam transporteren. De voornaamste smaakzenuwen zijn de nervus facialis (VII), nervus glossopharyngeus (IX) en nervus vagus (X). Smaakknopjes komen voor op de tong in verschillende papillen (fungiforme, foliatae en circumvallate) en ook op delen van het gehemelte, de keelspharynx en de epiglottis. De waargenomen smaak wordt vertaald in zenuwimpulsen die geïntegreerd worden in hogere hersenstructuren.

Innervatie en gebiedsverdeling: Anterieure twee-derde van de tong krijgt smaak via de chorda tympani, een tak van VII, terwijl de algemene sensorische informatie via de nervus lingualis (een tak van V3) loopt. De posterior derde van de tong wordt geïnnerveerd door IX. De smaak van de epiglottis en een deel van het farynxgebied wordt via X gevoeld. De cellichamen van de smaakvezels van VII bevinden zich in het geniculaire ganglion; de smaakvezels van IX in het petrosale (inferieure) ganglion; die van X in het nodose ganglion.

Centrale verwerking: De gustatoire informatie gaat synaptisch over in de nucleus tractus solitarii (nucleus solitary) in de medulla oblongata. Via meerdere neuronenpaden bereikt de informatie uiteindelijk de thalamus (ventroposterior mediale kern) en vervolgens de gustatoire cortex in de insula en het operculum van de hersenen. Deze routes maken deel uit van een gespecialiseerde smaakweg, onderscheiden van algemene sensorische tastzin die via andere zenuwen verloopt.

Functioneren en kliniek: Werkstoringen in VII, IX of X kunnen smaakverlies (ageusia) of smaakstoornissen (dysgeusia) veroorzaken. Zenuwletsel kan optreden na chirurgie, trauma of ziekte en kan invloed hebben op specifieke delen van de smaakervaring afhankelijk van welk zenuwpad is aangetast.