slijtagecondities

Slijtagecondities zijn de omstandigheden waaronder twee oppervlakken in relatieve beweging slijtage ondervinden. Ze ontstaan uit een combinatie van mechanische belastingen, contactgeometrie en oppervlaktetoestand, materiaaleigenschappen (hardheid, ductiliteit), smering en temperatuur, en de omgeving (vocht, chemicaliën, verontreinigingen). Het smeersysteem bepaalt het smeringsregime: droog, boundary, mixed, hydrodynamisch of elastohydrodynamisch. Bij onvoldoende smering kunnen adhesieve en abrasieve slijtage optreden; bij goede smering is de slijtage doorgaans lager, terwijl tribo-chemische reacties ook corrosieve slijtage kunnen veroorzaken.

Mechanismen van slijtage omvatten adhesieve slijtage (materiaaloverdracht tussen oppervlakken), abrasieve slijtage (ploughing door harde insluitsels of asperiteiten), vermoeide slijtage (door cyclische belastingen) en corrosieve slijtage (tribo-corrosie). De slijtage-intensiteit wordt vaak uitgedrukt als volumeverlies of diepte en kan worden benaderd met modellen als de Archard-wet, waarbij W klopt als slijtagevolume en afhangt van de glijdingsafstand L, belasting F, hardheid H en een materiaalafhankelijke slijtagecoëfficiënt K.

In de praktijk sturen slijtagecondities ontwerp- en onderhoudsbeslissingen. Doel is de slijtage te beperken door geschikte materiaalkeuzes, oppervlaktebehandelingen en smeermiddelen, en door operationele parameters zoals belasting, snelheid en temperatuur af te stemmen. Slijtage wordt vastgesteld met laboratoriumtesten (bijv. pin-on-disk, blok-op-rol, vierballen) en in veldtoepassingen gemonitord, met indicatoren als wrijvingscoëfficiënt, slijtagevolume en geschatte levensduur. Slijtagekaarten helpen bij het beoordelen van risico’s onder verschillende druk- en snelheidscondities.